Kelebek Hastalığı (Lupus) Nedir? – Belirti Ve Tedavisi

Kelebek hastalığı (Lupus) nedir, neden olur, belirtisi nelerdir, tanı ve tedavisi nedir? gibi sorularına makalemizde yanıtladık.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Nedir?

Kelebek hastalığı olarak da bilinen lupus, sistemik lupus eritematozus (SLE) olarak adlandırılan bir otoimmün hastalıktır. Bu hastalık, bağışıklık sisteminin normalde vücuda zararlı organizmaları hedeflemesi gereken durumlarda, yanlışlıkla kendi vücut dokularına saldırması sonucu meydana gelir. Lupus, farklı organ ve dokuları etkileyebilir ve birçok çeşitli semptomlara neden olabilir. Kelebek hastalığı adını, yüzün yanaklarında ve burun üstünde beliren karakteristik bir döküntü şeklinden alan kelebek benzeri kızarıklık ve döküntülerle sıklıkla ilişkilendirilir.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Nedenleri

Kelebek hastalığı olarak da bilinen lupusun nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Ancak araştırmalar, genetik, çevresel ve hormonal faktörlerin bu hastalığın gelişimine katkıda bulunabileceğini göstermektedir. Bazı olası nedenleri vardır bunlar:

• Genetik Faktörler: Genetik yatkınlık, lupus riskini artırabilir. Aile geçmişi içinde lupus öyküsü olan kişilerde hastalığın riski daha yüksek olabilir. Ancak lupus genetiği karmaşıktır ve birden çok genin etkisi olduğu düşünülmektedir.
• Hormonal Değişiklikler: Östrojen, lupusun gelişiminde bir rol oynayabilir. Bu nedenle hastalık, özellikle kadınların üreme çağındayken daha yaygın görülür. Hormon değişiklikleri ve gebelik sırasında lupus semptomlarında artışlar veya azalmalar gözlenebilir.
• Çevresel Faktörler: Bazı çevresel faktörler, lupus riskini artırabilir. Örneğin, güneş ışığına maruz kalma, enfeksiyonlar, sigara içme ve bazı ilaçlar lupus gelişimine katkıda bulunabileceği düşünülmektedir. Ancak bu faktörlerin hastalığın gelişimindeki rolü net değildir ve daha fazla araştırma gerekmektedir.
• Bağışıklık Sistemi Sorunları: Lupus, bağışıklık sisteminin normalde zararlı organizmalara karşı savaşması gereken yerde, vücut dokularına saldırmasına neden olan bir otoimmün hastalıktır. Bağışıklık sisteminin düzensiz çalışması, hastalığın temel bir mekanizmasıdır.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Belirtileri Nelerdir?

Lupusun belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve hastalığın şiddeti değişebilir.

• Deri Belirtileri:
  • Kelebek benzeri döküntüler: Yüzün yanaklarında ve burun üstünde karakteristik bir kızarıklık ve döküntü.
  • Güneşe hassasiyet: Deride güneş ışığına maruz kalma sonucu kızarıklık ve döküntülerin artması.
  • Diğer deri problemleri: Deride kaşıntı, döküntüler, ülserler veya saç dökülmesi.
  • Eklem ağrısı ve şişlik: Romatoid artrite benzer semptomlar, genellikle ellerde, bileklerde ve dizlerde görülür.
• Yorgunluk ve Halsizlik: Kronik yorgunluk, lupus hastalarında sıkça görülen bir şikayettir.
• Ateş: Lupus atakları sırasında ateş yükselmesi görülebilir.
• Böbrek Sorunları: Lupus, böbrekleri etkileyebilir ve böbrek yetmezliği gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
• Kalp Sorunları: Perikardit (kalp zarı iltihaplanması) gibi kalp sorunları lupus ile ilişkilendirilebilir.
• Santral Sinir Sistemi Sorunları: Baş ağrısı, hafıza kaybı, zihinsel konfüzyon ve nöbetler gibi sinir sistemi sorunları ortaya çıkabilir.
• Diğer Organların Etkilenmesi: Lupus, gözler, akciğerler, karaciğer ve sindirim sistemi gibi diğer organları da etkileyebilir.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Tanısı Nasıl Konur?

Lupusun tanısı, bir uzman doktor tarafından klinik muayene, tıbbi öykü alımı, laboratuvar testleri ve bazen görüntüleme çalışmaları kullanılarak konur. Tanı, hastanın semptomlarına ve test sonuçlarına dayalı olarak yapılır. Lupusun tanısının konulmasında kullanılan bazı yöntemler şunlardır:

• Klinik Muayene: Uzman bir doktor, hastanın deri, eklem, böbrekler, kalp ve diğer organlarını muayene eder ve lupus belirtilerini değerlendirir.
• Tıbbi Öykü Alımı: Doktor, hastanın semptomları ve tıbbi geçmişi hakkında detaylı bir öykü alır. Aile geçmişi de lupus riskini değerlendirmede önemli bir faktördür.
• Laboratuvar Testleri:
  • Antinükleer Antikor (ANA) Testi: Lupuslu birçok hastada ANA seviyeleri yüksektir. Ancak yüksek ANA seviyeleri sadece lupusu işaret etmez, başka otoimmün hastalıklarda da yükselmiş olabilir.
  • Diğer Kan Testleri: Hastanın kanında iltihap belirteçleri, antifosfolipid antikorlar, C-reaktif protein (CRP) gibi özel testler yapılır.
  • Böbrek Fonksiyon Testleri: Böbrek yetmezliği belirtilerini değerlendirmek için kan ve idrar testleri yapılır.
• Deri Biyopsisi: Kelebek benzeri döküntüler varsa, deri biyopsisi yapılabilir. Bu, lupus teşhisini destekleyebilir.
• Görüntüleme Çalışmaları: Özellikle kalp veya akciğerlerin etkilendiği durumlarda röntgen, tomografi veya ekokardiyografi gibi görüntüleme testleri gerekebilir.

Kelebek Hastalığı (Lupus) Tedavisi Nedir?

Lupusun tedavisi, semptomların şiddeti ve etkilediği organlara bağlı olarak değişebilir. Tedavi, semptomların kontrol edilmesi, hastalığın ilerlemesinin önlenmesi ve hastanın yaşam kalitesinin artırılması amacıyla uygulanır. Lupus tedavisinin temel amacı, bağışıklık sisteminin aşırı aktivitesini baskılamaktır.

• İlaç Tedavisi:
  • Steroidler: İltihaplı belirtileri hızla hafifletmek için kortikosteroidler (örneğin prednizon) sıkça kullanılır. Ancak uzun süreli kullanımı yan etkilere yol açabilir, bu nedenle dozlar mümkün olduğunca düşük tutulmaya çalışılır.
  • İmmünsüpresif İlaçlar: Bağışıklık sistemini baskılayarak lupusun alevlenmesini engellemeye yardımcı olabilirler. Methotrexate, azatiyoprin ve mikofenolat mofetil gibi ilaçlar kullanılır.
  • Antimalary İlaçlar: Plaquenil (hidroksiklorokin) gibi antimalary ilaçlar, deri problemlerini ve eklem ağrılarını kontrol etmek için kullanılır.
• Semptomlara Yönelik Tedavi: Lupus belirtilerine yönelik özel ilaçlar kullanılabilir. Örneğin, ağrı ve ateşi hafifletmek için ağrı kesiciler kullanılabilir.
• Güneş Koruması: Güneş ışığına maruz kalmak, lupus semptomlarını tetikleyebilir. Bu nedenle hastaların güneşten koruyucu giysiler giymesi ve güneş kremi kullanması önerilir.
• Diyet ve Egzersiz: Sağlıklı bir diyet ve düzenli egzersiz, lupus semptomlarını yönetmeye yardımcı olabilir. Ayrıca hastaların sigara içmemesi ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemesi önemlidir.
• Düzenli Takip: Lupuslu hastaların düzenli olarak bir romatolog veya uzman doktora gitmesi ve tedavi planını gözden geçirmesi önemlidir. Semptomlar kontrol altında olduğunda tedavi ayarlanabilir veya değiştirilebilir.
• Psikososyal Destek: Lupus hastaları için psikososyal destek ve danışmanlık hizmetleri, hastalığın etkileriyle başa çıkmalarına yardımcı olabilir.